FALSAFIY TILSHUNOSLIK VA METODOLOGIYA

##article.abstract##

Maqolada falsafiy tilshunoslik vakili H. G‘. Ne’matov hamda uning shogird-u izdoshlari tomonidan istiqlol yillarida yaratilgan ayrim mono­grafiya va hamkorlikdagi ishlar mazmun-mohiyati, metodologiyasi tahlil qilinadi.  Bu ishlarda  metodologiya uch omilning bir butunligidan iboratligi aytiladi. Bular: 1) bilim turi (bilish bosqichi); 2) tadqiqotchining tadqiq manbaiga yondashishi (yoki yondashish usuli) va 3) tadqi­qotchining tayanch nuqtayi nazari ekanligi koʻrsatilib bu uch omilning maz­muni izoh­lanadi. Til birliklari tadqiqiga dialektik yondashishning 16 tamoyili misollar asosida tushuntiriladi. O‘zbek substansial tilshunosligining tamoyillari va meto­dologik asosi tahlil qilinib lisoniy birliklar ya’ni fonema, morfema, lek­sema va qolip (model)ning dialektik tabiatini ochish va ularni tavsiflashda o‘zbek substansial tilshunosligi vakillari tomonidan substan­sionallik, ichki ziddiyatlik, ko‘p qatorlik, oraliq uchinchi kabi asosiy tamoyillarga tayanilishi, bu tamoyillar mazkur tilshu­noslik yo‘nali­shining metodologik asosini tashkil etishi bayon qilinadi. Substansiya (zot) deganda maz­kur tilshunoslik vakillari tomonidan mohiyat (umumiy ma’no) nazarda tutilishi izohlab beriladi. Xulosa sifatida substansial tilshunoslik tadqiqot­chilarining fikriga ko‘ra hozirgi dialektikada tadqiq manbai haqida bilim hosil qilish­da  Gegel va gegelchilar tomonidan  ajrati­ladigan 16 ta asosiy tamoyil  zamonaviy oliy cho‘qqi hisoblanishi aytiladi.