Ilmiy axborot BuxDU “XAMSA” DA “SO`Z GAVHARI VASFI” “XAMSA” DA “SO`Z GAVHARI VASFI”

Abstract

Soz – eng ulug’ qudratki, butun olamlarning ubtidoyu intihosi unga bog’liq. So’z olamlardan, borliq
va odamlardan ilgari mavjud bo’lib, Alloh taoloning “Kun” (Bo’l) ilohiy amri ila butun dunyo yaraldi. Sharq
musulmon olamida so’zga borliq va odamning ibtidosi sifatida qaraladi. Shu bois ulug’ mutafakkirlar,
buyuk so’fiylar so’zning muqaddasligi va ulug’ligi haqida o’z asarlarida alohida to’xtalib o’tishgan.
Masalan, Jaloliddin Rumiy “So`z – Haqning soyasi… Har narsaning asli –so`z… So`z amal daraxtining
mevasidir. Chunki u amaldan tug`iladi. Ulug` Tangri olamni so`z bilan yaratdi va “bo`l!” deyishi bilan
bo`ldi… So`z insonning qiymati qadar qadrlidir”, deya so`zning nafaqat muqaddas kitob, balki inson
sharifligining boisi, amaliy hayot mevasi ekanligini ta’riflagan. Tasavvufda so’zning qudrati keng ifoda
etilar ekan, ayni chog’da mumtoz adabiyotda ham uning ta’rifiga maxsus bob bitish an’ana tusini oldi.
Mumtoz adabiyot an’analarini davom ettirib, uni o’ziga xos novatorlik bilan boyitgan ulug’ iste’dod egasi
Alisher Navoiydir. Shoir o’zining buyuk “Xamsa” asarida ham mazkur an’anani davom ettirdi.